(Türkçe) Nasıl bir tekne alayım?

Bir seçim yaparken en önemli nokta, kendine göre, kendi ihtiyaç, tecrübe, bilgi ve imkanlarına göre en elverişli olanı seçmektir.

İster yeni hevesli olsun, ister tecrübeli; maddi imkanı ölçüsünde, denize açılmayı düşünen her kimsenin karşılaşacağı ilk sorun, “Nasıl bir tekne alayım?” olur. Onun için ilk mevzumuzu tekne seçimine ayırdık.Her nedense, bu en mühim konu üzerinde, pek durulmaz, veya gereken inceleme yapılmaz. Bilen, bil­meyen eşin dostun görüşüne göre tekne yaptırılır veya alınır. Ekseriya, hissi davranılır. Hakikatler kulak ardı edilir. Bunca yıldır, gördüğüm kadarı ile, en fazla hata isabetli tekneyi seçmede yapılıyor.
Nice emek ve uğraşlar neticesi, hayal edilen tekne denize iner. Üç, beş gezinti sonunda ne yazık ki yıllardır kurulan düşler, dümen suyundaki kabarcıklar gibi sönüp gider.. Ya, kafi deniz ve yelken bilgisi olmayan bir kimse, koca armalı bir yelken teknesi yaptırmıştır. Sıkı bir havada yelkenler basılıp ta, küpeşte suya girince, çoluk çocuk feryadı basar, bet beniz uçar… Ertesi yıl güzelim tekne satılır veya bir daha yelken açmadan motorla dolaşılır. Ya da tekne yapılır, hakikaten işinin ehli, doğru dürüst bir kaptan bulamaz onun bunun ellerinde maskara olur, burnundan getirirler. Hele yaz sonu olup, lodoslar başlayınca, içinde emniyetle barınacak bir liman bulmak, en mühim sorun olur, adamın gece uykularını kaçırır.Bir başka kimse, artık şehir hayatından usanmıştır. Kendini doğaya atmak ister. Tekne yapılır, bu sefer hanım rahat etmez, hoşlanmaz, deniz tutar… Çocuklar arkadaşlarından, muhitlerinden ayrılamaz. Adamcağız kuş gibi ortada kalır… Onları bırakıp gitse, bir türlü, gitmese hepten yıkılır. Ve sonu gelmeyen daha nice dertlerle karşı karşıya kalınır.Bu tip hatalara, yalnız, ilk defa tekne sahibi olanlar değil, yıllarca denizde dolaşmış birçok kimse de, yeni tekne seçerken düşebilir. Onun için bir seçim yaparken en mühim nokta, kendine göre, kendi ihtiyaç, tecrübe, bilgi ve imkanlarına göre, en elverişli olanı seçmektir.
NE TİP BİR TEKNE?

Fazla derine ve teknik ayrıntılara inmeden, dilimiz döndüğü, tecrübemiz el verdiği nisbette, müstakbel tekne sahiplerine, belki bir ışık tutabilir ümidi ile, bu mevzuya giriyoruz. Okyanus aşırı uzun seyahatlere çıkacaklar, veya esas yarış gayesi ile tekne yaptıran yelken meraklıları, nasıl olsa ne yaptırdıklarını bildikleri için, konumuz haricinde kalırlar. Ayrıca, denizle hiçbir ilgisi olmayıp, sırf zamanın modasına uymak ve gösteriş için, veya “işinde yem” olarak kullanmak gayesi ile tekne yaptıranlara, gayet tabii, bu satırların hiçbir anlamı yoktur. Zaten onları okumaya da ihtiyaçları yoktur!Gelelim sadede. Şüphesiz ki tekne yaptırabilmek için en mühim sorun maddi olanaktır. Kel melhemi bulsa, önce kendi başına süreceği için, o hususu burada hiç tartışacak değiliz… Gayemiz eldeki maddi imkana göre, en müsait tekne tipini seçebilmektir. İŞTE SORULARIMIZ Aşağıda sıralayacağımız sorulan, hissiyata kapılmadan, kendi kendinizi kandırmadan, cevaplarsanız, zannedersem en az hatayı yapmış olursunuz. Şöyle bir dökelim soruları, ana hatlarıyla:1- Nasıl bir tekne istiyoruz? Yelken-motor?2- Ne büyüklükte ve tipte olacak?Aile durumu nedir, yani kaç kişiyle gezilecek?Deniz tecrübe ve bilginiz nedir? Kaptan alınacak mı?3- Nerede kullanılacak, Marmara’da mı, Ege’de mi?Yılda ne kadar zaman kullanılacak?4- Ne malzemeden yapılacak, ağaç saç fiberglas.Her ne kadar, bu soruların çoğu birbirine bağlı ise de, şimdi bunları ayrı ayrı açalım:

1. NASIL BİR TEKNE İSTİYORUZ?

Bu soruyu üç guruba ayırabiliriza- Esas yelken, motor yardımcıb- Esas motor, yelken yardımcıc- Sırf motor

ESAS YELKEN,  MOTOR YARDIMCI

Denizlerde yelkenle dolaşmak, motorla gezmeye nazaran, çok daha bilgi, tecrübe ve hatta bedeni üstünlük ister. Yelken meşakkatlidir, zordur, sabır ister, zaman ister, bakım ister. Ama keyfine de payan yoktur. Şöyle güzel bir rüzgarla yelkenler şişmiş, tekne bir yanına yaslanmış, yol alırken, yekeyi koltuğunun altına aldın mı, kendini dört iklimin sultanı sanırsın!Yelken öğrenmenin yaşı yoktur, yeter ki, mani olacak, bedeni bir sakatınız olmasın. Ancak yelken, bir bilenin yanında, uzun tecrübelerden sonra, öğrenmiye başlanır. Yoksa parayı verip, yelken teknesi yaptırmakla, hele bir iki de yabancı yat mecmuası okuyup, ağızda dolma bilgi ile, yelkencilik yapılmaz. Hele fırtınalı havada, emniyetle yelken kullanmak, elde içki kadehi sıcacık koltukta, mangal yellemeye hiç benzemez… Bunun güzel bir örneği, birkaç yıl evvelki Kuşadası-Pire yarışında, birazcık yaşanmış galiba… Onun için, bizde, yelken teknesi sahibi olup da yelkenle dolaşıp parmakla gösterilecek kadar azdır. Sülün gibi yelkenli tekneler, prangaya vurulmuş gibi, motor gücü ile dolaşırlar, yelkenleri güneş yüzü görmez…Şayet kendinizin kafi yelken bilgi ve tecrübeniz yoksa, yelkenden doğru dürüst anlayan kaptan, gemici bulmak, bugün çok zorlaştı artık ve yetişmiyor. Eskiden motor pek olmadığı için, gemiciler de, hakiki bir denizci, yelkenci olarak yetişirdi. Şimdi bastın mı marşa, dayan git!… Kim uğraşacak yelkenlerle!…Ayrıca Ege’ de Akdeniz’ de dolaşacaksanız, rüzgarların keyfine tabisiniz. Ya hiç esmez, ya çok eser veya gideceğiniz yönden, kafadan gelir. Nadiren müsait rüzgar bulursunuz. Ancak hafif deplasmanlı, modern fiberglas yelkenliler, hafif havadan daha fazla istifade ederler. Ege’ de, kendi tecrübem, bir yaz boyu gezinin ancak yüzde yirmi beşinde sırf yelkenle yol alabilmişizdir. Yüzde ellisi yelken-motor, geri kalanı da yalnız motor. Ancak denizaşırı uzun seyahatlerde bütün yük yelkene biner.Ayrıca, esas yelken teknesinin, uyulması icap eden, birçok kaideleri vardır. En başta, gövde biçiminden tutun da, altındaki safrası, kamara içinde yerleşim, güvertenin tanzimi, kumanda mevkii, direkleri, donanımı, velhasıl tümü ile, yelken ve sürate en elverişli biçimde olması icap eder. Dolayısıyla, bu kaidelere uymak için, hem konfor bakımından fedakarlık edeceksiniz, hem de maliyeti çok daha yüksek olacaktır.
Durum böyle olunca, hakikaten yelkene gönül vermiş bir kimse iseniz ve bizzat kendinizin doğru dürüst yelken tecrübeniz varsa, ve de hakkıyle ondan istifade edeceksiniz, yapın bir yelken teknesi, bakın keyfinize!… Yoksa, makul olarak, gelin ikinci ve üçüncü şıklara…

MOTOR ESAS YELKEN YARDIMCI

Kanaatimce, bizim sularımızda, büyük bir ekseriyetin ihtiyacına, bu tip cevap verir. Hemen her havayı söktürecek kuvvetli bir motor ve ona yardımcı olacak, küçük bir arma. Bir makina arızasında, yelken sizi bir limana getirir. Hele arma akıllıca yapılmışsa, mesela, muhtelif ebatlarda flok, cenoa gibi yelkenlerle donatılmışsa, müsait havayı buldunuz mu, yelken zevkini de tatmin edersiniz. Ayrıca, küçük bir yelken, motora yardımcı olur. Denizli havalarda, teknenin sert dövünmesine mani olur. Yelkenler daha küçük boyutlarda olduğu için, abraması, kullanması daha kolaydır. Temel denizcilik bilgisi, daima elzem olmakla beraber, fazla bir yelken bilgisine sahip olmadan, gezebilirsiniz. Yani, derin bir yelken bilgisine sahip olmadan, gezebilirsiniz. Yani, derin bir yelken tecrübesine ihtiyacınız yoktur.Aynı boyuttaki esas yelkenli bir tekneyle mukayese ederseniz, yelken sürati önemli olmadığı için, gövde biçimi rahat, klasik olur. Dolayısıyla gerek kamaranın içi, gerekse güverte, havuz, çok daha kolay tanzim edilebilir. Tekne daha kullanışlı, içinde yaşamaya daha elverişli olur. Ona mukabil, daha büyük ve güçlü motora ihtiyaç vardır. Motor farkına rağmen umumi maliyeti esas yelkenliye nazaran takriben yüzde yirmi beş daha ucuza çıkar.Tatillerinizde Ege’ye gidip gelmeyi veya teknenizi orada tutup ta, gidip gezmeyi düşünüyorsanız, zaten, kuvvetli bir motora ihtiyacınız olacağını daha evvelce belirtmiştik. Kısacası, esas yelken ağırlıklı tekne de yaptırırsanız, bu gezilerinizde bütün yükü gene motor çekecek. Onun için her halükarda, bizim sularımız ve Akdeniz’de, kuvvetli bir motor büyük kolaylıktır. Hele, zamanınız mahdut ise, şarttır!Bizim de başımızdan geçti. Dünya seyahatini yaparken, 10 tonluk Kısmet’in içinde 20 beygirlik bir dizel motor vardı. Bütün yol boyunca, yalnızca Kızıldeniz’ de, Tiran Boğazı hariç, tam devirde kullanmadığım halde, hiçbir zaman az gelmedi. Çünkü devamlı yelkenle yol alıyorduk. Ancak limanlara girerken, veya pek kısa mesafede, rüzgar olmayınca, kullanıyorduk ve kafi geliyordu. Ama Türkiye’ye döndükten sonra, yazın tatilde, Ege’ye gidip gelirken, veya Boğazı çıkarken, biraz kafadan rüzgar, deniz olunca, apışıp kalıyordu. Mecbur olduk, daha kuvvetli, büyücek bir motor koymaya.

TEKNENİN TİPİ VE BOYU NASIL OLMALI?

Tekne tipi ve boyunun seçiminde en önemli nokta, tekneyi ne şekilde nerede kullanacağınız olmalı ve buna göre karar vermelisiniz.
Geçen yazımızda, yaptırılacak tekne tipini seçerken, esas yelken, motor yardımcı ve esas motor, yelken yardımcı olan tiplerden söz etmiştik. Bugün, diğer tip ve soruları ele alacağız.

YALNIZCA MOTOR TEKNELERİ

Bu gurubu ikiye ayırabiliriz: I- Sür’at tekneleri. Özellikle boş zamanı çok kısıtlı ve otomobilde olduğu gibi, yüksek sür’atten zevk alan kimselerin seçeceği tekne tipidir. Müsait havayı yakaladı mı, gayet çabuk, istediği yere, denizde fazla kalmadan ulaşabilir. Ona mukabil, sert ve denizli havada, nazik bedenleri birazcık incinir… II- Gezinti tipi motor tekneleri. Denizci, oturaklı, 10-12 mil seyir süratine sahip bu tipler, bizim sularımız için pek elverişlidir. Emniyet bakımından çift motorlu olabilir. İçi geniş, rahat, her konforu haiz, üstelik de sür’atli. Hiçbir yelken bilgisine ihtiyaç yoktur. Ona mukabil motorun dilinden biraz anlamak gerekir. Yardımcı bir yelken olmadığı için, motor dairesine azami itina gösterilmeli, her tedbir alınmalıdır.Böylece tekne tiplerini gözden geçirmiş olduk. Her birinin olumlu ve olumsuz noktalarını basit bir şekilde izah etmeye çalıştık.
Eğer, tip üzerinde bir fikir oluşturabildinizse, şimdi geçelim diğer önemli soruya:

2. TEKNENİN EBADI VE BİÇİMİ: NE BOY, NE BÜYÜKLÜKTE OLACAK?

Tabii ki, tekne ebadı büyüdükçe, içindeki imkanlar artar, daha rahat ve kullanışlı olur. Ayrıca, denizli havada küçüğe nazaran, daha az dövünür, hırpalanır. Ona mukabil, unutmayın ki, tekne büyüdükçe, derdi de beraber büyür. Yaptırması için gerekli maddi imkandan gayri, gemici derdi, bakımı, çekimi, limanı, bağlaması gibi, birçok derdi de, beraberinde getirir Tekne ebadını tayin ederken bizzat, sizin şahsi durumunuz, konuya en büyük ağırlığı verir. Maddi sorunların dışında, şöyle bir sıralayalım soruları. I- Tecrübe ve deniz bilginiz kafi olup, tekneyi yalnız veya aile efradınla beraber mi kullanacaksınız, yoksa kaptan, gemici alacak mısınız? Bir gemici, yabancı bir adam, daima yanıbaşınızda, bir rahatsızlık, bir ayakbağı olabilir. Ama bilginiz kifayetsiz veya tekneniz büyükse, buna katlanmak zorundasınız. Açık denizde, bir kişi, yalnız başına, modern teçhizatla donatılmış, 12-13 metrelik bir tekneyi bile rahatlıkla kullanabilir. Ama limanlara girip çıkarken, hele kalabalık marinalarda, çok zorluk çeker. II- Aile durumunuz nedir, kaç ki­şiyle gezeceksiniz? Gece yatısına misafir alacak mısınız?Birçok kimse yalnızlıktan hoşlanmaz, ailesinin yanısıra, arkadaşlarını da alır. Dolayısıyla kamara ve yatak adedi, sizin şahsi yaşamınıza göre tesbit olur. Bilhassa çocuklu ve kalabalık gezecek aileler için, havuzu ortada, arkada kendiniz için ayrı kamarası olan tekne tipleri çok daha elverişlidir. III- Tekneden ne kadar ve ne şekilde istifade edeceksiniz? Hafta sonunda veya birkaç günlük gezilere çıkacaksanız, içi daha az konforlu ve basit, daha küçük bir tekne işinizi görebilir. Şayet uzun geziler, Ege’ ye inmeyi veya mevsimi içinde geçirmeyi düşünüyorsanız, kamara teşkilatı, konforu ona göre olmalı. Dolayısıyla tekne biraz daha büyük olur. İçinde uzunca bir zaman yaşanacak teknenin, gövdesi, dışı kadar, içinin de muntazam, rahat, derli toplu olması, çok mühimdir. Kuzinesi, tuvaleti, gerek dışarıda, gerekse içinde oturma yerlerinden tutun da, dolabına, çekmecesine kadar, azami itina ve düşünce ile yapılıp, kullanışlı olmalıdır. Dünya seyahatini yaparken, bunun acısını biz çok çektik. Elimizdeki maddi imkan ve tecrübemiz kamarayı istediğimiz gibi yapmaya el vermemişti. Yol boyunca uydurma kamara ile çok sıkıntı çektik. Ancak dönüşte içini toparlayabildik.

3. TEKNEYİ NEREDE KULLANACAKSINIZ?

Bu sayımızda üç sorunun cevabı, teknemizin boyunu, ebadını tesbit eder. Üzerinde durulacak daha başka noktalar da vardır. Mesela: Teknenizi nerede kullanacaksınız? Marmara’da mı, Ege’de mi? Marmara’ da kullanmayı düşünüyorsanız, mevsim çok daha kısadır, akşamları soğuk olur, yağmur fazladır. Onun için önü, üstü, yanları kapalı veya kapanabilir bir havuz, eğer tekne büyükse, güvertede salon şayanı tavsiyedir. Gezi teknelerinde, kumanda yerinin yağmur ve çırpıntıdan korunmalı olması, pek faydalıdır. Ege’de gezecekseniz, hava sıcaktır. Bilhassa kamaraların havalandırmasına ayrıca önem verilmelidir. Bir hususta liman mevzuu. Bulunduğunuz yerde, teknenizi nasıl barındıracaksınız? Emniyetli, mevsim fırtınalarına kapalı bir koy, liman civarınızda var mı? Yoksa, nereye götürüp bırakacaksınız? Bilhassa İstanbul için, çok önemli bir sorun. Devamlı kalabileceğiniz bir yer varsa, oranın su derinliği sizi etkileyebilir. Sığ bir koysa, tekne derinliğini ona göre ayarlamanız icap edebilir.

4. TEKNE HANGİ MALZEMEDEN YAPILACAK?

Sıra geldi teknenin hangi malzemeden yapılacağına. Burada, memleketimizin şart ve imkanlarını göz önünde tutmak gerek. Dış ülkelerde, hergün yeni bir malzeme piyasaya çıkar, eskilerin kalitesi daha iyileşir. Ayrıca, dünyanın her tarafına hitap eden, çok geniş pazar vardır. Ülkemizde birçok sahil şehirlerinde, köylerinde, ağaç tekne tezgahları mevcuttur. O yörenin şartlarına göre, asırların tecrübesi ile tekne yapılır. Ağaç teknelerin bakımı zordur. Daima eliniz üstünde olacak. Hele karinanın zehirlisini biraz ihmal ettiniz mi, hemen kurt vurur, eleğe döner. Batıda, ağaç ve işçiliği pahalı olduğu için, önce saç, sonra da fiberglas tekneler rağbet gördü. Son zamanlarda, bizde de, kaliteli ağaç ve işçiliği çok arttı, îyi bir ağaç tekne, bir hayli pahalı olmaya başladı. Herhalde, yakın zamanda, saç ve fiberglas tekne yapımına daha fazla ağırlık verilecek Şimdi çok iyi saçı koruyacak malzemeler mevcut. Eskiye nazaran, saçın bakımı, daha kolaylaştı. Ayrıca kurt vurma derdi yok, yapımı daha kolaydır. Fiberglas tekneler ise, plastik çağının denize yansıyan yönü. hakkıyla yapılmışlar sağlam ve uzun ömürlü olur. Bakımı hepsinden basittir. İki veya üç kat ahşap lamine üzerine fiberglas, pahalı olmasına mukabil, hem ağacın, hem fiberglasın iyi yönlerini aldığı için, en güzeli. Beton tekne, ülkemizde tek tük yapıldıysa da, fazla yayılmadı. Alüminyum alaşımları henüz bizde kullanılmıyor.

ACEMİLERE TAVSİYEMİZ

Deniz tecrübesi olmayıp da, ilk defa tekne sahibi olacaklara tavsiyemiz:Büyük ve masraflı bir tekne yaptırmadan, bir iki yaz için, daha ufak çapta, hatta hazır bir tane alıp, bir tecrübe devresi geçiriniz. Hem kendinizin ve ailenizin, arzu etmenize rağmen, ne kadar denize intibak edebiliyorsunuz, bunu görürsünüz. Hem de deniz tecrübeniz artar ve tekneler hakkında pratik bilgi edinirsiniz. Sizin ihtiyaçlarınıza cevap verecek müstakbel tekneniz kafanızda şekillenmeye başlar. İleride, yaptıracağınız büyük tekne, daha az hatalı, size daha elverişli olur. Birkaç tekne yaptırmış, fiilen kullanmış tecrübeli arkadaşlarınızın size çok yardımı dokunabilir. Ama dikkatli olun, hakikaten bilgilisinden istifade edin. Yoksa, iki yaz sandalla balığa çıkmış, veya birkaç yarışa girmiş birisinin zararı, faydasından çok olur.

EN ÖNEMLİ YAN GÖVDE

Birçok kimsenin hataya düştüğü bir noktaya daha temas etmek isteriz. Bir teknenin tümü içinde, gövde en mühim yerdir. Bilhassa İstanbul haricinde, Ege veya Karadeniz de, tekne sipariş edilirken, aman ucuz olsun diye, yapımına, işçiliğine, kullanılan malzemeye gerekli ehemmiyet verilmez. Sonra, sıra teferruata gelince, kesenin ağzı açılır. Bodoslaması yamuktur, bağlan zayıftır, sandık gibi kaplanmıştır, ama paslanmaz çelik vardevelalar, sanki yelken basacakmış gibi, arma takımları, vinçleri, içinde videosu, banyo küveti vardır.. Halbuki tersine önce teknenin kendisini imkanlarınız ölçüsünde, en iyi şekilde yaparsanız, arması olsun, kamarası olsun, ileride imkanlarınız el verdikçe, daima daha iyi yapılabilir. Onun için, teknenin gövdesini, esasını yaparken, maddi imkanınızın azamisini kullanın, iyi işçilik ve malzemeye çok önem verin.

PLAN SEÇİMİ

Biraz da, plan seçiminden söz edelim: Beğendiğiniz plan, hakikaten çok meşhur bir dizaynerin, nefis bir planı olabilir. Ama unutmayın ki, adamcağız, o planı, sizin ihtiyaçlarınız için değil. Coni efendinin arzusuna göre yapmıştır… Belki sahibi, onu, Atlantik yarışı için düşündü. Belki, yılda ancak üç beş gün güneş yüzü görülebilen Kuzey Denizi’ nde, veya Manş’ ta kullanacak. Belki alfanı, met cezirin çok yüksek olduğu limanda kullanabilmek için değişik yaptırdı. Belki vakti yok, hafta sonlarında istifade edecek, veya alıp başını dünya seyahatine çıkacak!.. Onun için, bir hazır planı değerlendirirken, sizin kendi şart ve ihtiyaçlarınıza uygun olmalı, yoksa Coni’ninkine değil…Eh bu, kadar laftan sonra düşlerinizdeki, tekne tipi, artık belli olmuştur herhalde!… Gerisi nasıl olsa kolay, bütün iş, üç nala, bir ata bir de arabaya kaldı!…Size yeni teknenizde, mutlu, sıhhatli, neşeli, hayırlı yolculuklar temenni ederim!… Rüzgarınız kolayına, deniziniz sakin olsun!.